Posta elektronikoz bidalitako eta SMS testu-mezuetako edo sare sozialetan argitaratutako esteka laburtu batzuek ez dute uzten birbideratzen ari diren web orrien benetako helbidea ikustea gainean klik egin aurretik.Orduan, nola jakin arriskutsuak diren? Gaur, KZgunean, azalduko dizugu.

Esteka laburtu bat defini genezake jatorrizko URL helbidera birbideratuko gaituen URL helbide labur gisa. Lotura laburtuekin lan egitearen helburua partekatzeko eta gogoratzeko erabilgarriagoa den URL bat lortzea da. Lotura laburtu horiek leku gutxiago hartzen dute pantailan, abantaila bat dena erabiltzaile mugikorrentzat.

Gaur egun, Facebookek, X-ek, LinkedInek eta YouTubek beren zerbitzuan integratutako URL errekortadoreak dituzte, erabiltzaileei zeregin hori errazteko.

Lotura laburtuen abantailak

Aipatu dugun bezala, lotura laburtu horiek oso erabilgarriak izan daitezke zuzenki erabiltzen badira, delituzko helbururik gabe. Hona hemen eskaintzen dituzten abantailetako batzuk:

  • Oso erraz idazten dira.
  • Gogoratzeko samurrak dira
  • Esteka horiek partekatzea askoz errazagoa da beste erabiltzaile batzuei pasatzeko orduan.
  • Akatsak egiteko aukerak oso txikiak dira, URL klasikoekin alderatuta.
  • Bereziki erabilgarriak dira sare sozialetarako, postetarako, blogetarako, prentsako iruzkinetarako eta abarretarako.

Hala ere, URL bat laburtzeak esteka bat ezkutatzea ekar dezake, eta horrek benetako esteka estaltzea dakar. Klik egitean, URL faltsura birbideratzen ari zaituenean iristen da arazoa, zibergaizkileek kontrolatzen duten URLra. Hauruzur mota bat da, non biktimari ikusarazten diote URL batera joateko egiten dutela klik, baina errealitatean beste URL batera bideratzen dutenn. Phishing, Smishing edo software maltzurren deskarga bezalako identitatea lapurtzekoerasoak egiteko modu bat da.

Lotura laburtuak seguruak diren jakiteko aholkuak

Laburtutako URL guztiak ez dira arriskutsuak, baina garrantzitsua da horretaz jabetzea eta neurriak hartzea:

  1. Lehenik eta behin, kontuz ibili behar duzu lotura laburtuekin, nahiz eta zerbitzu ezagunekin sortu. Azaldu dugun bezala, zibergaizkileak horietan oinarritzen dira web maltzurrak ezkutatzeko, erabiltzaileak horretaz ohartu gabe.
  2. Osagarri bat instala dezakezu nabigatzailean; adibidez, Unshorten.link Chrome-rako, esteka laburtua zein jatorrizko helbidetara eramango zaituen jakiteko. Gainera, malwarea izan dezakeen edo phishing bat izan daitekeen detektatzen du. Bestalde, Mozilla Firefox nabigatzailearentzat Link Unshorten luzapena ere badago, Chrome-rentzat aurrekoaren funtzio bera egiten duena.
  3. Web helbideen analizagailu edo URL batek aukera ematen dizu bidali dizuten URLa edo sartu nahi duzun URLa analizatzeko. Informazio erabilgarria erakutsiko dizu, hala nola URL osoa, web-orriak izango duen informazioaren laburpena eta, gainera, malware analisia egingo du. Hauek biak online URL analizatzaile dira erabat doan, Virus Total eta URLVoid.
  4. Ez eman datu pribaturik edo pasahitzik URL laburtuak dituzten webguneei. Gure banku txartela sartzen dugun banku-orrietara edo onlineko dendetara sartzen bazara, URL osotik sartu behar zara, eta ziurtatu babes eta nabigazio estandar seguruak betetzen dituela; adibidez, HTTPS (hipertestua transferitzeko protokolo segurua) duela.

Gai honi buruz gehiago ikasi nahi baduzu, eman izena KZgunearen aurrez aurreko ikastaro honetan “Zibersegurtasuna eta pribatutasuna sarean”. Zure zain gaude!