Interneten argitaratu eta zabaltzen den jatorrizko eta sormenezko edukia autore eskubidearen arauek babestuta egon daiteke. Gaur, KZgunetik, eduki digitala erabili eta Interneten argitaratzean zer hartu behar duzun kontuan azalduko dizugu.
Unibertso digitala oso zabala eta ukiezina da: gaur egun, komunikazioan eta sare sozialen erabileran azkartasuna da nagusi edozein ezagutza eta esperientzia partekatzeko, baina pentsatzekoa da edozein eduki erabiltzea legezkoa den ala horretarako baimena behar dugun edukia gure web gunera, blogera edo gure sare sozialetara igotzen dugunean.
Egile eskubideak
Egileak bere lanaren erabilera eta horretarako baldintzak baimentzeko eskubide esklusiboa du. Lana ustiatzeko eskubideek egilearen bizitza osoan irauten dute, eta hil edo heriotzaren deklarazioa egin eta 70 edo 80 urtera.
Oro har, argitaratutako lan bat erabiltzeko, beharrezkoa da egile-eskubideen titularraren aldez aurreko baimena. Hala ere, legeak zenbait egoera onartzen ditu baimen hori beharrezkoa ez denean. Hala gertatzen da, besteak beste, “aipatu” muga ezagunean, norberaren obra batean beste lan baten zatiak sartzea, betiere baldintza hauek betetzen badira:
a) Sartzen den zatia dagoeneko zabalduta dagoen obra bati dagokionean.
b) Azterketa, iruzkin edo iritzi kritikorako erabiltzen denean.
c) Irakaskuntza edo ikerketa helburuekin egiten denean.
d) Erabilitako lanaren egilearen iturria eta izena adierazten direnean.
Interneten argitaratzeko aholkuak
Aldez aurretik dokumentatzea: Lan bat hasi aurretik, landu nahi dugun gaiari eta kontsultatu nahi ditugun iturriei buruzko informazio nahikoa izan behar dugu.
Geure ideiak adieraztea: Ikasitako ezagutzak norberaren hitzekin adierazi behar dituzu, ikerketa lanak landu behar duzun edukiari buruzko ideiak eta teoriak sortzeko gaitasuna ematen du, eta hortik ondorioztatzen da originaltasunaren ezaugarria.
Erreferentziak idaztea: Ikerketaren unean oharrak hartzean, ezinbestekoa da zuhurtasunez eta erreferentziei arreta jarriz egitea.
Behar bezala aipatu: aipuak behar bezala sartu behar dituzu, egiten dituzun erreferentzia guztiak aipatuz eta dokumentu lanen kasuan dauden aipuak metodoei buruzko jarraibideak emanez.
Kontuz itzultzaileekin: itzultzaile automatikoek akatsak izaten dituzte, erabilera mugatua izaten dute eta ez dira gomendagarriak; itzuli den erreferentzia bat jasotzen bada, aipua sartzean adierazi behar duzu.
Edukia berrikusi: Edukia sortu ondoren, berriro aztertu behar duzu argitaratu aurretik.
Zalantzarik izanez gero, hobe da erabili nahi den material mota ordezkatzen duen kudeaketa entitate bati obra erabiltzeko lizentzia eskatzea edo kontsultatzea. Jabetza intelektualak unibertso digitaleko autore eskubideak ere babesten ditu.
Creative Commons lizentziak (CC)
Egile eskubideen lizentzia multzo bat dago, edukia kopiatu, banatu, editatu eta are garatzeko aukera ematen duena, betiere jabetza intelektualaren mugen barruan. Lizentzia multzo honi “Creative Commons” (CC) deitzen zaio. Erabiltzaile batek CCrekin lizentziatutako material bat aurkitzen duenean, badaki legez eta doan erabil dezakeela, egileari baimenik eskatu gabe. Hala, “Creative Commonsek” lizentziatutako multimedia edukia erants diezaiekezu zure argitalpenei, lasaitasun osoz.
Sar ezazu zure iruzkina